Osobowość anankastyczna – co to jest?
Osobowość anankastyczna (inaczej obsesyjno-kompulsyjna, skrupulatna, perfekcjonistyczna) to typ osobowości charakteryzujący się nadmierną kontrolą, sztywnością zasad, perfekcjonizmem i skłonnością do obsesyjnych myśli. Osoby z tym typem osobowości często mają trudności z dostosowaniem się do zmian, są bardzo sumienne i dążą do perfekcji, kosztem spontaniczności i relacji międzyludzkich.
Główne cechy osobowości anankastycznej
🔹 Perfekcjonizm – osoby anankastyczne dążą do ideału, nawet kosztem wydajności i zdrowia psychicznego.
🔹 Skrupulatność i nadmierna dokładność – przykładanie ogromnej wagi do detali, co może prowadzić do trudności z kończeniem zadań.
🔹 Uporczywa potrzeba kontroli – niechęć do delegowania obowiązków, ponieważ „nikt inny nie zrobi tego dobrze”.
🔹 Sztywność zasad i moralności – silne poczucie obowiązku, trudność z akceptacją innych poglądów.
🔹 Trudności z wyrażaniem emocji – dystans emocjonalny, skupienie na zadaniach zamiast na relacjach międzyludzkich.
🔹 Obsesyjne myśli i kompulsje – chociaż nie muszą mieć pełnoobjawowego zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego (OCD), często mają sztywne nawyki i rytuały.
Osobowość anankastyczna a zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne (OCD)
❌ Osobowość anankastyczna to trwały wzorzec zachowania, który nie zawsze prowadzi do cierpienia. Osoba może funkcjonować dobrze, choć często kosztem elastyczności i relacji.
❌ OCD (zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne) to choroba, w której obsesyjne myśli i kompulsje powodują silny lęk i cierpienie.
Czy osobowość anankastyczna wymaga leczenia / psychoterapii?
✅ Jeśli powoduje problemy w życiu zawodowym, społecznym czy osobistym, warto rozważyć psychoterapię (np. poznawczo-behawioralną – CBT).
✅ W skrajnych przypadkach można stosować leki (np. SSRI w przypadku silnego lęku).
✅ Kluczowe jest nauczenie się elastyczności i zmniejszenie potrzeby kontroli.
Wszelkie podobieństwo do osób i zdarzeń jest przypadkowe. Imiona i nazwiska są fikcyjne. Wszelka zbieżność jest przypadkowa. Wszelkie przedstawione zdarzenia i osoby są fikcyjne.